Lịch Sử Giáo Xứ

Lịch sử Giáo Hội thành lập hai Giáo phận tông tòa Đàng Trong và Đàng Ngoài với hơn 350 năm thiết lập. Giáo Xứ Thọ Ninh cũng được vinh dự đón nhận Phúc Âm từ thời gian đó.

Hạt giống Lời Chúa do Cha Đắc Lộ (Alexanare Rhoder) và các thừa sai Dòng Tên gieo vãi từ miền bắc biển Cửa Lò, Cửa Hội (1629) đã sinh hoa kết quả và lan tràn nhanh chóng, chủ yếu đi ngược lên các dòng sông Xứ Nghệ.

Một sử liệu (1676) đã ghi tên Giáo Điểm Kẻ Thượng trong phủ Đức Quang, trấn Nghệ An, bấy giờ chưa tách tỉnh Hà Tĩnh. Từ Kẻ Thượng thuộc thôn Trường Xuân, giáo điểm lạn rộng xuống Thọ Kỳ, có hai thôn đều thuộc xã An Việt Thượng, tổng An Việt, huyện La Sơn, phủ Đức Quang. Trong đó Thọ Kỳ gồm bốn nhóm : Thọ Tường, Thọ Ninh, Yên Phú, Yên Mỹ. Người công giáo tập trung chủ yếu tại Thọ Ninh, Yên Phú và rải rác tại Kẻ Thượng, Vân Hội thuộc Trường Xuân. Đơn vị Giáo xứ Thọ Kỳ bao gồm phía hữu ngạn Sông La từ họ Nghĩa Yên tới họ Tra cho đến năm 1943.

Từ năm 1796 – 1842 Thọ Kỳ là Tòa Giám mục phó Tây Đàng Ngoài từ Hà Nội vào tới Sông Danh.

Bốn Đức Giám mục phó đã sống tại Thọ Kỳ :

Đức Cha La Mothe Hậu (1796 – 1823) phong chức cho cha Phê rô Lê Tùy tại Thọ Kỳ, vị linh mục này chết vì đạo ngày 11/10/1833 tại Quán Bàu – Nghệ An.

Đức Cha Guerard Đoan (1816 – 1823) phong chức cho cha Phê rô Hoàng Khanh tại Thọ Kỳ năm 1819, vị linh mục này coi sóc Giáo xứ Thọ Kỳ một năm (1841) và chết vì đạo ngày 12/7/1842 tại Cồn Cồ, Hà Tĩnh.

Hài cốt của hai Đức cha được chôn tại Thọ Kỳ, được cải táng vào trong cung thánh nhà thờ Thọ Ninh.

Hai vị linh mục được phong Hiển Thánh ngày 19/6/1988. Hài cốt Thánh Phê rô Lê Tùy hiện giữ tại nhà nguyện hội Thừa sai Pari, Hài cốt Thánh Phê rô Hoàng Khanh giữ tại Đền thờ Trung Hậu.

Hai Đức cha Ollivler Phan (1823 – 1825) và Havard Du (1822 – 1831) chỉ ở một thời gian ngắn tại Thọ Kỳ.

Đức cha Gouthier Ngô Gia Hậu II (1842 – 1877) di dời Tòa Giám mục từ Thọ Kỳ về Xã Đoài (1842) và từ năm 1846 Xã Đoài trở thành Tòa Giám mục chính vị của Giáo phận mới nằm đàng ngoài Vinh.

Lịch sử Giáo xứ Thọ Ninh, tên gọi mới của Thọ Kỳ từ đầu thế kỷ XX là một lịch sử đầy hồng ân, ngay cả trong bão tố của thử thách gian truân. Hồng ân của Giáo xứ Thọ Ninh là được Chúa ban cho nhiều ơn gọi Linh mục, Tu sỹ để phục vụ cho Giáo hội và xã hội.